فهرست مطالب

پژوهش در سلامت روانشناختی - سال بیستم شماره 2 (تابستان 1402)

فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی
سال بیستم شماره 2 (تابستان 1402)

  • تاریخ انتشار: 1402/06/10
  • تعداد عناوین: 6
|
  • فاطمه رئیسی* صفحات 1-15

    درد یکی از مفاهیم حوزه روان شناسی سلامت است که به دلیل ماهیت انتزاعی با استعاره های مفهومی یا شناختی بیان می شود. گویشوران فارسی زبان مانند زبان های دیگر از حوزه های مبدا و نگاشت های گوناگون برای بیان درد خود استفاده می کنند. ازاین رو، هدف از مطالعه حاضر طراحی، ساخت و بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه ادراک استعاری درد در بیماران فارسی زبان دارای بیماری های مزمن است. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع زمینه یابی و مطالعات روان سنجی است. در ابتدا براساس تحلیل شناختی استعاره های درد رئیسی (2021)، نه نگاشت یا ارتباط استعاری استخراج شد که به ترتیب عبارت بودند از شیء، علیت، مسیر و جهت، انسان، مکان، مزه، ظرف، نیرو و دایره. بر اساس حوزه های مبدا به دست آمده، پرسشنامه ای دارای 25 سوال به شیوه مقیاس پاسخ دهی لیکرت ساخته شد. سه متخصص زبان شناسی شناختی، دو روان شناس سلامت، سه پزشک و دو متخصص روان سنجی، روایی محتوایی سوالات را بررسی کردند. هیچ سوالی غیرمربوط یا نامناسب تشخیص داده نشد. سرانجام، پرسشنامه توسط 250 بیمار تک زبانه فارسی زبان دارای بیماری مزمن در سال 1401 به صورت دردسترس و داوطلبانه تکمیل شد. یافته ها نشان داد؛ کل پرسشنامه و عامل های آن  با روش ضریب آلفای کرونباخ از اعتبار مطلوبی برخوردار است. همچنین، نتایج تحلیل عاملی نشان داد که پرسشنامه ادراک استعاری درد، از چهار عامل شیء، نیرو، انسان و علیت تشکیل شده که جمعا 66/24 درصد از واریانس کل عامل ها را تبیین می کند. در نتیجه، پرسشنامه ادراک استعاری درد برای فارسی زبانان از روایی و اعتبار خوبی برخوردار است.

    کلیدواژگان: ویژگی های روان سنجی، پرسشنامه ادراک استعاری درد، بیماران دارای بیماری مزمن، فارسی زبان
  • الهام موسویان*، چنگیز رحیمی، نورالله محمدی صفحات 16-30

    هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان التقاطی تنظیم هیجان پویشی تجربی و شفقت خود بهوشیارانه بر کاهش شرم نهادینه، افزایش شفقت خود، افزایش قاطعیت و کاهش شدت افسردگی در بیماران مبتلا به افسردگی درون فکنی شده و اتکایی در مقایسه با گروه کنترل بوده است. این پژوهش در چهارچوب یک طرح تک موردی و با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل و با پیگیری 45 روزه انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه افرادی است که تشخیص اختلال افسردگی را در سال 1399 در مرکز مشاوره و کلینیک روان درمانی دانشگاه شیراز دریافت کرده و با توجه ملاک های رد و شمول 9 نفر به عنوان گروه نمونه با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. گروه های آزمایش به مدت 8 جلسه 45 دقیقه ای تحت درمان التقاطی قرار گرفت. داده ها به روش نموداری، تعیین اندازه اثر و معنی داری بالینی مورد تحلیل قرار گرفتند. اندازه اثر تغییرات حاصل از مداخلات درمانی در تمامی متغیرهای پژوهش در دو گروه آزمایش در مرحله پس آزمون و پیگیری در مقایسه با پیش آزمون بزرگ (بیشتر از 5/.) و در گروه کنترل کوچک (کمتر از 2/0) بوده است، همچنین یافته های پژوهش حاکی از معنی داری بالینی تاثیر درمان التقاطی بر شدت افسردگی، شرم نهادینه، قاطعیت و شفقت خود در دو گروه بیماران افسرده درون فکنی شده و اتکایی در مقایسه با گروه کنترل بود. بر اساس یافته ها درمان التقاطی می تواند به عنوان یک روش مداخله ای نوین در کاهش شدت افسردگی درون فکنی شده و اتکایی به کار رود.

    کلیدواژگان: افسردگی، تنظیم هیجان پویشی تجربه ای، شفقت خود بهوشیارانه
  • سید مجتبی عقیلی*، معصومه ظریف، انسیه بابایی صفحات 31-45

    این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر علائم روانشناختی، کیفیت زندگی و استرس در بیماران مبتلا به اختلال علائم جسمی انجام شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون_پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری افراد مبتلا به اختلال علائم جسمی مراجعه کننده به مراکز مشاوره روانشناختی غرب تهران در سال 1401 بودند که تعداد30 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 15 نفر) جایدهی شدند. گروه آزمایش هشت جلسه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد دریافت نمودند؛ اما گروه گواه تا پایان پژوهش، مداخله ای دریافت نکردند. ابزار پژوهش پرسشنامه های بر علائم روانشناختی نجاریان و داوودی (1380)، کیفیت زندگی وار و همکاران (1993) و استرس ادراک شده کوهن و همکاران (1983) بود. داده های پژوهش با آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر علائم روانشناختی، کیفیت زندگی و استرس در بیماران مبتلا به اختلال علائم جسمی اثربخش است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با بهره گیری از مهارت های شناختی مورد نیاز و کنترل فکر، منجر به کاهش علائم روانشناختی، استرس ادراک شده و افزایش کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اختلال علائم جسمی می شود.

    کلیدواژگان: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، علائم روانشناختی، کیفیت زندگی، استرس ادراک شده، اختلال علائم جسمی
  • مریم حبیب پور دهکردی، عذرا زبردست*، سجاد رضائی صفحات 46-60

    پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش معنا در زندگی و چشم انداز زمانی در پیش بینی تبعیت از درمان بیماران قلبی عروقی با سابقه آنژیوگرافی انجام شد. طرح پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه بیماران قلبی عروقی با سابقه آنژیوگرافی مراجعه کننده به بیمارستان فوق تخصصی قلب شهید چمران اصفهان در سال 1402 بود. نمونه پژوهش شامل 169 نفر بیمار با سابقه ی آنژیوگرافی بود که به صورت هدفمند انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه تبعیت از درمان سید فاطمی و همکاران (1397)، چشم انداز زمانی زیمباردو و بوید (1999) و معنا در زندگی استگر و همکاران (2006) استفاده شد. داده های پژوهش با روش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شدند. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد ابعاد معنا در زندگی و ابعاد چشم انداز زمانی با تبعیت از درمان رابطه معنادار دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه به روش سلسله مراتبی نشان داد ابعاد معنا در زندگی، 46 درصد از واریانس تبعیت از درمان را تبیین می کند. این یافته ها بیان می کند که تبعیت از درمان تحت تاثیر معنا در زندگی و چشم انداز زمانی است. بنابراین می توان با تدوین برنامه های آموزشی مبتنی بر معنا در زندگی و تعدیل چشم انداز زمانی در جهت افزایش تبعیت از درمان بیماران قلبی عروقی که با استفاده از تست تشخیصی آنژیوگرافی در معرض خطر تشخیص داده شده اند، اقدام نمود تا با پیشگیری ثانویه از وخیم تر شدن بیماری جلوگیری کرد.

    کلیدواژگان: معنا در زندگی، چشم انداز زمانی، تبعیت از درمان، بیماران قلبی عروقی، آنژیوگرافی
  • رضوان امیرزرگر، محمدعلی بشارت* صفحات 61-75

    استرس به عنوان یک عامل رایج در زندگی امروزه، تاثیرات عمیقی بر سلامت قلب دارد. این مقاله به بررسی ارتباط بین استرس و بیماری های قلبی می پردازد و نقش عوامل روان شناختی در این فرآیند را مورد بررسی قرار می دهد. هدف از پژوهش حاضر ، بررسی نقش مدیریت استرس در بیماری های قلبی هست. روش تحقیق به لحاظ هدف بنیادی و به لحاظ روش گردآوری اطلاعات، توصیفی تحلیلی می باشد. در نهایت این نتیجه حاصل شده است که مدیریت استرس در بهبود بیماری های قبلی موثر می باشد و راهبردهای مدیریت استرس عبارتند از: کاهش افسردگی، کنترل خشم، پرهیز از خصومت، کاهش انزوای اجتماعی، کاهش اضطراب، عوامل شخصیتی، برخورداری از سلامت معنوی، کنترل وضعیت اجتماعی/اقتصادی. همچنین مداخلات روان شناختی در بهبود مدیریت استرس و در نتیجه بهبود بیماری های قلبی از قبیل درمان شناختی رفتاری، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، طرحواره درمانی، تصویرسازی ذهنی هدایت شده، آموزش ذهن آگاهی، آموزش روان شناسی مثبت گرا با رویکرد اسلامی، درمان مبتنی بر شفقت، آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی، درمان فعالسازی رفتاری گروهی، مدیریت هیجان های عاطفی همچنین از سویی، استرس از طریق مسیرهای بیولوژیکی متعددی از جمله افزایش فشار خون و آلودگی عروق، به تغییرات در ساختار قلب و عروق منجر می شود. در نتیجه، مدیریت استرس و تقویت عوامل روان شناختی مثبت، به عنوان یک راهبرد پیشگیری از بیماریهای قلبی و بهبود سلامت قلبی، حائز اهمیت است. توصیه ها شامل توسعه مهارت های مقابله با استرس، ترویج فعالیت های ورزشی منظم، ارتقاء فرآیندهای آموزشی مدیریت استرس، تشویق به روحیه مثبت و ترویج سبک زندگی سالم هستند.

    کلیدواژگان: بیماری قلبی، مداخلات روان شناختی، مدیریت استرس
  • یاسر بداغی، اسحق رحیمیان بوگر* صفحات 76-90

    پژوهش حاضر با هدف مقایسه باورهای فراشناختی و فاجعه سازی درد بین زنان مبتلا به بیماری فیبرومیالژیا، زنان مبتلا به دردمزمن و زنان عادی صورت گرفته است. در این پژوهش 40 نفر مبتلا به فیبرومیالژیا، 40 نفر مبتلا به دردمزمن و 40 نفر عادی از زنان شهر تهران به صورت در دسترس انتخاب شدند. شرکت کنندگان دو مقیاس فرم کوتاه پرسشنامه فراشناخت ولز  و پرسشنامه استاندارد فاجعه سازی درد  تکمیل نمودند. داده های بدست آمده با روش های آمار توصیفی، تحلیل واریانس و آزمون های تعقیبی در نرم افزار SPSS 26 مورد تجزیه و تحلیل داده ها قرار گرفتند. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک راهه نشان می دهد که میانگین نمره های متغیر فاجعه سازی درد در گروه فیبرومیالژیا بیشتر از گروه درد مزمن است و در گروه درد مزمن بیشتر از گروه عادی است. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره باورهای فراشناختی نشان می دهد که به جز متغیر باور مثبت درباره نگرانی، میانگین باورهای فراشناختی در گروه های فیبرومیالژیا و درد مزمن بیشتر از گروه عادی است. با توجه به یافته های این پژوهش، پرداختن به باورهای فراشناختی و فاجعه سازی درد در درمان بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا و درد مزمن می بایست مورد توجه قرار گیرد.

    کلیدواژگان: باورهای فراشناختی، درد مزمن، فاجعه سازی درد، فیبرومیالژیا
|
  • Fatteme Raiisi* Pages 1-15

    Pain is one of the abstract concepts in the field of health psychology, which is expressed with conceptual metaphors. Persian-language speakers, like other languages, apply different source domains and mappings. The purpose of this study was to design, make and evaluate the psychometric characteristics of a pain metaphorical perception questionnaire in Persian-speaking patients with chronic diseases. The method of this study was descriptive and psychometric and it was a survey type of research. based on the cognitive analysis of Raiisi's pain metaphors(2021), nine metaphorical mappings were extracted, which were respectively object, causality, path and direction, human, place, taste, container, force, and circle. Based on source domains, a questionnaire with25 questions was created using a Likert response scale. The content validity of questions was evaluated by3 cognitive linguistics experts,2 health psychologists,3 physicians, and2 psychometric experts. the questionnaire was completed availability and voluntarily by 250 monolingual Persian-speaking patients with chronic diseases in2022-2023. The results indicated that there was a reliability coefficient by using Cronbach's alpha for the whole questionnaire and its components. the result of the factor analysis showed that this questionnaire consists of four factors including object, force, human, and causality, which explain24.66% of the total variance of the factors.

    Keywords: Psychometric Characteristics, Pain Metaphorical Perception Questionnaire, Chronic Diseases, Persian-Speaking Patients
  • Elham Moosavian*, Changiz Rahimi, Nooroallah Mohammadi Pages 16-30

    This study investigates the Effectiveness of Experiential-Dynamic Emotion Regulation and Mindful Self-Compassionate Eclectic Therapy on reducing core shame, increasing self-compassion and assertiveness, and reducing depression severity in patients with introjective and anaclitic depression compared to the control group. This was a single-subject study with a pretest-posttest design and a control group with a 45-day follow-up. The statistical population consisted of all individuals diagnosed with depression in 2019 at Counseling and Psychotherapy Clinic of Shiraz University. Nine individuals were selected as a sample group with a purposive sampling method given the inclusion and exclusion criteria. the experimental groups received integrative therapy for eight sessions of 45 minutes. The effect size changes in treatment interventions were larger than 0.5 in the experimental groups regarding all study variables in the post-test and follow-up phase compared to the pre-test phase and were small in the control group (less than 0.2).

    Keywords: Depression, Mindful Self-Compassion, Experiential Dynamic Emotion Regulation
  • Mojtaba Aghili*, Masoomeh Zarif, Ensiyeh Babaee Pages 31-45

    This research was conducted with the aim of investigating the effectiveness of treatment based on acceptance and commitment on psychological symptoms, quality of life and stress in patients with physical symptoms disorder. The research method was semi-experimental with a pre-test-post-test design with a control group. The statistical population consisted of people with physical symptoms who referred to psychological counseling centers in West Tehran in 2001, and 30 people were selected by purposive sampling and placed in two experimental and control groups (15 people in each group). The research tools were questionnaires on psychological symptoms by Najarian and Davoudi (2010), quality of life by War et al. (1993) and perceived stress by Cohen et al. (1983). The research data were analyzed by multivariate analysis of covariance test. The findings showed that the treatment based on acceptance and commitment is effective on psychological symptoms, quality of life and stress in patients with physical symptoms disorder. The results of the research indicate that treatment based on acceptance and commitment by using cognitive skills leads to a reduction in psychological symptoms, perceived stress and an increase in the quality of life of patients with physical symptoms.

    Keywords: acceptance, commitment therapy, psychological symptoms, quality of life, perceived stress, physical symptom disorder
  • Maryam Habibpour Dehkordi, Azra Zebardast*, Sajjad Rezaei Pages 46-60

    The present study was conducted to investigate the role of meaning in life and time perspective in predicting treatment adherence of cardiovascular patients with a history of angiography. The research design is descriptive. The population included all cardiovascular patients with a history of angiography referred to Shahid Chamran Cardiac Hospital of Isfahan in 1402. The sample included 169 patients with a history of angiography who were selected purposefully. For collecting data, questionnaires about treatment adherence Seyed Fatemi et al (2017), time perspective Zimbardo and Boyd's (1999), meaning in life Steger et al (2006) were used. The results showed that dimensions of meaning in life and dimensions of time perspective have a significant relationship with adherence. The results of the hierarchical multiple regression analysis showed that the dimensions of meaning in life explain 46% of the variance of treatment adherence. These findings show that treatment adherence is influenced by meaning in life and time perspective. Therefore, it is possible to develop educational programs based on meaning in life and to adjust the time perspective to increase treatment adherence of cardiovascular patients who have been diagnosed at risk using an angiography diagnostic test to prevent the worsening of the disease through secondary prevention.

    Keywords: Meaning in life, time perspective, treatment adherence, cardiovascular Patients, angiography
  • Rezvan Amirzargar, Mohammadali Besharat* Pages 61-75

    Stress, as a common factor in life today, has profound effects on heart health. This article examines the relationship between stress and heart diseases and examines the role of psychological factors in this process. The purpose of this research is to investigate the role of stress management in heart diseases. The research method is descriptive and analytical in terms of the fundamental goal and in terms of the data collection method. Finally, it has been concluded that stress management is effective in improving previous diseases and stress management strategies include: reducing depression, controlling anger, avoiding hostility, reducing social isolation, reducing anxiety, personality factors, having spiritual health, controlling the situation Social/Economic. As a result, managing stress and strengthening positive psychological factors is important as a strategy to prevent heart diseases and improve heart health. Recommendations include developing stress coping skills, promoting regular physical activity, promoting stress management educational processes, encouraging a positive attitude, and promoting a healthy lifestyle.

    Keywords: heart disease, psychological interventions, stress management
  • Yaser Bodaghi, Isaac Rahimian Boogar* Pages 76-90

    The present study was conducted with the aim of comparing metacognitive beliefs and pain catastrophizing between women with fibromyalgia syndrome, women with chronic pain and normal women. In this research, 40 people with fibromyalgia syndrome, 40 people with chronic pain and 40 normal people were selected from the women of Tehran. The participants completed two scales, the short form of the Wells Metacognition Questionnaire and the standard pain catastrophizing questionnaire. The obtained data were analyzed using descriptive statistics, analysis of variance and post hoc tests in SPSS 26 software. The results of the one-way analysis of variance test show that the mean scores of the pain catastrophizing variable are higher in the fibromyalgia group than in the chronic pain group and are higher in the chronic pain group than in the normal group. The results of multivariate variance analysis of metacognitive beliefs show that, except for the variable of positive belief about worry, the average of metacognitive beliefs in fibromyalgia and chronic pain groups is higher than the normal group. According to the findings of this research, dealing with metacognitive beliefs and pain catastrophizing in the treatment of patients with fibromyalgia and chronic pain should be taken into account.

    Keywords: Chronic Pain, Fibromyalgia, Metacognitive Beliefs, Pain Catastrophizing